Zorgrobot Tessa installeren: werk voor wijkverpleegkundige of liever uitbesteden?
Het toepassen van taakdifferentiatie bij de implementatie van e-health Ondersteuning op het gebied van zorg en welzijn moet de komende jaren niet alleen van (schaars) personeel komen, maar ook van technologie. Een goed voorbeeld is zorgrobot Tessa. Het pratende plantje-in-een-pot kan - letterlijk - het antwoord zijn op veel voorkomende zorgvragen. En daarmee wijkverpleegkundigen ontzorgen. Veel zorgorganisaties zijn enthousiast over Tessa. Maar één vraag keert telkens terug: waar haalt die wijkverpleegkundige de tijd vandaan om Tessa te programmeren en te installeren en de cliënt te instrueren? Voor De ZorgCentrale reden om in een pilot het proces uit handen van de zorgprofessional te nemen. Eerste conclusie is dat die taakdifferentiatie in een behoefte voorziet bij zorgorganisaties
Steeds meer thuiszorgorganisaties maken gebruik van e-health toepassingen in de zorg en verpleging van hun cliënten. Personenalarmering, medicijndispensers, beeldschermzorg, leefstijlmonitoring en sociale robots worden in meer of mindere mate toegepast bij thuiswonende cliënten. Bijna alle andere toepassingen worden door de wijkverpleegkundige zelf geïnstalleerd bij de cliënt. Personenalarmering, de oudste toegepaste technologie in de thuiszorg, wordt echter alleen door de wijkverpleegkundige geïndiceerd en door derden bij de cliënt geïmplementeerd. De vraag wat het ideale scenario voor de sociale zorgrobot Tessa is was de insteek van de pilot van De Zorgcentrale samen met een aantal van haar klanten.
De toegevoegde waarde van e-health oplossingen als Tessa kan groot zijn. Inmiddels hebben meer dan honderd zorgorganisaties ervaring ermee opgedaan. Voor de pilot is gekozen voor een specifieke doelgroep, die van veelmelders. Dat is een groep cliënten die veel tijd kost, weet wijkverpleegkundige Irma van den Dungen van De Zorgcirkel. ‘Met name in de avond en de nacht roepen veel mensen via hun personenalarm hulp in. Maar vaak gaat het om iets eenvoudigs zoals toiletbezoek of omdat mensen zich eenzaam voelen.’ Er zijn vier organisaties gevonden die bereid zijn mee te werken aan het experiment met Tessa bij veelmelders. Na een selectie van cliënten bleven uiteindelijk 18 ‘proefpersonen’ over; cliënten die niet doof zijn en ook niet te ver gevorderd met dementeren. Zij kregen gedurende een aantal weken Tessa op proef.
De pilot met de veelmelders heeft geen eenduidige resultaten opgeleverd. Het aantal deelnemende cliënten was te klein om een algemene conclusie te kunnen trekken. Bij één cliënt werd goede voortgang geboekt op zijn dagstructuur, wat een afname in het aantal gemaakte alarmen liet zien. Bij een andere cliënt werd Tessa ingezet om te voorkomen dat zij zou vallen, door haar steeds eraan te herinneren om een rollator mee te nemen als zij zich verplaatst. Een advies dat door de cliënt in de wind werd geslagen, waardoor het aantal valpartijen niet bleek te dalen. Daarbij komt nog dat veelmelders vaak vallen en hulp bij het opstaan of de toiletgang nodig hebben. Deze fysieke zorg kan Tessa niet overnemen.
‘We hebben er inderdaad voor gekozen om Tessa te laten installeren, omdat het op het moment heel druk was’, zegt Irma. ‘Nu werd de installatie helemaal voor ons gedaan. Het zou mij misschien nog wel meevallen. Thuis kun je de installatie alvast voorbereiden. Dan hoef je bij de cliënt alleen nog maar Tessa te verbinden met het wifikastje. Maar het is toch wel heel fijn als iemand het voor je doet die er veel meer verstand van heeft. Ook omdat diegene het veel sneller installeert en je als zorgmedewerker liever met je eigen taken bezig bent.’
Je hoeft alleen maar het script te maken. Dat stuur je naar De ZorgCentrale en zij zetten het in Tessa.
Elvira Braak herkent het verhaal van haar collega bij De Zorgcirkel. ‘Je hoeft alleen maar het script te maken. Dat stuur je naar De ZorgCentrale en zij zetten het in Tessa. Wel zou het handig zijn als je tussentijds kleine veranderingen in het script zélf kunt programmeren. Of als een familielid of mantelzorger dat kan doen. Maar voor de grote dingen scheelt het wel veel werk. Je moet er toch de tijd voor hebben. In deze pilot had ik maar één cliënt met een Tessa. Maar als je er straks vijf of tien bij cliënten hebt staan wordt het heel iets anders.’
Careyn is een zorgorganisatie die de installatie en implementatie wel in eigen beheer heeft. Samantha di Rocco, programmamanager innovatie: ‘Maar we ervaren dat het toch wel lastig is voor de collega’s. De meesten vinden het ingewikkeld en het kost tijd. Daarom help ik ze een handje. Ik maak Tessa gebruiksklaar en kom zelf langs bij collega’s die Tessa gaan inzetten bij een cliënt. Ik laat de collega zien hoe het werkt en geef tips over het introduceren van Tessa bij de klant. Ik moedig het wijkteam ook aan om het robotje een tijdje op kantoor te zetten, zodat ze er gewend aan raken.’
Ook werkt Careyn met ambassadeurs voor Tessa. Dit zijn enthousiaste zorgcollega’s die graag met Tessa aan de slag willen. ‘Ze zijn ook meegenomen in het waarom van Tessa. Ze hebben alle uitleg gekregen van begin tot eind. En dan nog zie je dat het wennen is. Je moet de robot aansluiten op het internet, je moet de spraakopdrachten erin zetten, er is nog een app bij; dat zijn allemaal stappen die je moet afwerken. Het helpt dan heel erg om uit te leggen wat Tessa voor hen kan betekenen aan de hand van de mooie voorbeelden van collega’s.’
Het script voor Tessa wordt altijd geschreven door de wijkverpleegkundige – die kent de cliënt. Het eigenlijke installeren laat De ZorgCentrale over aan technisch partner Tunstall. Technisch medewerker Christian de Vos was betrokken bij de installatie voor zorgorganisaties die het proces uit handen gaven. ‘Nee, de cliënten hebben het niet ervaren dat er ineens een vreemde over de vloer kwam. In de meeste gevallen was er altijd iemand van de zorgorganisatie bij. En anders kwam ik altijd op afspraak. Ik stond nooit onaangekondigd voor de deur.’
Hij erkent dat zelf installeren niet voor iedereen is weggelegd. ‘Je zou het als zorgmedewerker zelf kunnen doen’, zegt hij. ‘Maar je moet wel affiniteit met techniek hebben.’ En niet alleen dat, Tunstall laat niets aan het toeval over. Christiaan: ‘Het wachtwoord en de wifi installeren gebeurt hier op de zaak. Als De ZorgCentrale de spraakopdrachten erin heeft gezet, ga ik de Tessa plaatsen. Ik zet er dan een eenmalige spraakopdracht in zodat de klant hoort hoe Tessa klinkt. De een wil het volume wat harder, de andere niet. Ook de spraaksnelheid kan ik aanpassen. Het is soms prettiger als Tessa iets langzamer praat. Meestal ben ik 20, 25 minuten binnen bij een cliënt. Een stukje uitleg, laten horen en laten zien, een plekje zoeken samen met de cliënt.’
Meer dan 70% van de deelnemende wijkverpleegkundigen in de pilot heeft aangegeven dat het uitbesteden van het programmeren, installeren en instrueren hen ontzorgt. Een uitslag die laat zien dat taakdifferentiatie bij zorgorganisaties in een behoefte voorziet.